Hướng dẫn thủ tục, quy tình ly hôn mới nhất

Ly hôn không phải là lựa chọn mà ai cũng mong muốn trong hành trình của một mối quan hệ hôn nhân. Dù vậy, thực tế hiện tại vẫn chứng kiến sự gia tăng của các vụ ly hôn. Trong quá trình xem xét quyết định này, có một loạt vấn đề pháp lý liên quan đến thủ tục ly hôn mà mọi cặp đôi đang đối diện cần phải hiểu rõ và nắm vững.

Ai có quyền yêu cầu ly hôn?

Theo quy định của Luật Hôn nhân và Gia đình, thủ tục ly hôn là việc kết thúc mối quan hệ hôn nhân thông qua các quyết định và bản án có hiệu lực pháp luật từ Tòa án. Trong quá trình này, một điểm quan trọng mà cặp vợ chồng cần tìm hiểu là về người có quyền yêu cầu thực hiện thủ tục ly hôn.

Theo Điều 51 của Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014, các người có quyền yêu cầu giải quyết ly hôn bao gồm:

+ Vợ, chồng hoặc cả hai bên có quyền yêu cầu Tòa án xem xét và giải quyết việc ly hôn.

+ Cha, mẹ và người thân thích có quyền yêu cầu Tòa án xem xét và giải quyết việc ly hôn trong trường hợp một trong hai bên vợ chồng do mắc bệnh tâm thần hoặc các vấn đề khác mà dẫn đến họ không thể nhận thức và kiểm soát hành vi của mình, đồng thời là nạn nhân của bạo lực gia đình do người vợ hoặc chồng gây ra, làm ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe, tinh thần và tính mạng của họ.

+ Cần lưu ý rằng, theo quy định, chồng không có quyền yêu cầu ly hôn trong thời gian vợ mang thai, sinh con hoặc đang nuôi con dưới 12 tháng tuổi. Tuy nhiên, trong trường hợp vợ đang mang thai, sinh con hoặc đang nuôi con dưới 12 tháng tuổi, người vợ vẫn được quyền yêu cầu Tòa án xem xét việc ly hôn.

Như vậy, người có quyền yêu cầu thực hiện thủ tục ly hôn có thể là chồng, vợ hoặc người thứ ba theo các điều khoản đã được nêu rõ.

Điều kiện để được yêu cầu ly hôn

Hiện nay, việc thực hiện thủ tục ly hôn có hai hình thức phổ biến: ly hôn thuận tình và ly hôn đơn phương. Tuy nhiên, mỗi hình thức đều đòi hỏi những điều kiện khác nhau. Dưới đây là chi tiết về các điều kiện cụ thể:

Ly hôn thuận tình

+ Điều kiện đầu tiên là cả hai bên đồng ý tự nguyện ly hôn.

+ Hai bên đã thỏa thuận về các vấn đề quan trọng như chia tài sản, quyền nuôi con, trách nhiệm cấp dưỡng...

Ly hôn đơn phương

+ Trường hợp một trong hai bên có hành vi bạo lực gia đình.

+ Khi một trong hai bên vi phạm nghiêm trọng các quyền và nghĩa vụ trong hôn nhân, làm cho mối quan hệ hôn nhân rơi vào tình trạng trầm trọng, không thể tiếp tục sống chung.

+ Nếu một trong hai bên bị tuyên bố mất tích bởi Tòa án.

+ Trong trường hợp một trong hai bên bị mắc bệnh tâm thần hoặc các bệnh khác, đồng thời là nạn nhân của bạo lực gia đình do bên còn lại gây ra.

+ Điều quan trọng là hiểu rõ những điều kiện này để có thể quyết định thực hiện thủ tục ly hôn phù hợp với tình hình cụ thể của mỗi cặp vợ chồng.

Hướng dẫn chi tiết thủ tục ly hôn

Chuẩn bị các loại giấy tờ gì để ly hôn

Về cơ bản, quy trình làm giấy tờ trong trường hợp ly hôn đơn phương hoặc thuận tình là tương tự nhau. Những giấy tờ cần thiết bao gồm:

• Giấy chứng nhận đăng ký kết hôn (bản chính).
• Chứng minh nhân dân của cả vợ và chồng (bản sao có chứng thực).
• Giấy khai sinh của các con (nếu có con chung, bản sao có chứng thực).
• Sổ hộ khẩu gia đình (bản sao có chứng thực).
• Giấy tờ chứng minh quyền sở hữu đối với tài sản chung (nếu có tài sản chung, bản sao có chứng thực).

Trong trường hợp bạn không còn giữ Giấy chứng nhận kết hôn, bạn có thể liên hệ với cơ quan hộ tịch nơi bạn đã đăng ký kết hôn để xin cấp bản sao.

Nếu bạn không có Chứng minh nhân dân của vợ hoặc chồng, bạn có thể tuân theo hướng dẫn từ Tòa án để nộp các giấy tờ tùy thân khác thay thế.

Khác biệt duy nhất giữa hai hình thức ly hôn này chính là nội dung của đơn ly hôn. Quy trình làm giấy tờ sẽ giúp bạn tiến tới quyết định ly hôn một cách dễ dàng và hiệu quả.

Nộp đơn ly hôn ở đâu?

Theo quy định tại Điều 35 của Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015, thủ tục ly hôn được xử lý tại Tòa án nhân dân cấp huyện, nơi có thẩm quyền cấp sơ thẩm.

Trong trường hợp ly hôn thuận tình

Nếu cả hai vợ chồng đồng ý ly hôn một cách thuận tình, họ có thể đến Tòa án tại nơi cư trú của vợ hoặc chồng để bắt đầu quá trình thủ tục.

Từ khi nhận được đơn yêu cầu cùng các tài liệu, chứng cứ liên quan, Tòa án sẽ tiến hành phân công Thẩm phán để giải quyết thủ tục trong thời gian 03 ngày làm việc.

Trong trường hợp ly hôn đơn phương

Theo Điều 39 của Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015, Tòa án nơi bị đơn cư trú, hoạt động sẽ có thẩm quyền giải quyết thủ tục sơ thẩm liên quan đến các vụ tranh chấp hôn nhân và gia đình. Do đó, khi một trong hai bên đơn phương yêu cầu ly hôn, Tòa án có thẩm quyền giải quyết sẽ nằm tại nơi bị đơn cư trú, hoạt động.

Cần lưu ý rằng, theo quy định tại khoản 4 của Điều 85 Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015, vợ và chồng không thể ủy quyền cho người khác tham gia quy trình tố tụng ly hôn. Họ chỉ có thể tự gửi đơn, nộp án phí... Thay vào đó, nếu không thể tham gia quy trình tố tụng trực tiếp, vợ và chồng có thể nộp đơn yêu cầu xem xét vắng mặt tại Tòa án...

Mua đơn ly hôn ở đâu?

Trong thời điểm hiện tại, khi muốn tiến hành thủ tục ly hôn đơn phương, người vợ hoặc chồng có thể sử dụng mẫu đơn khởi kiện. Trong trường hợp ly hôn thuận tình, họ có thể dùng mẫu đơn yêu cầu giải quyết việc dân sự, kèm theo Nghị quyết 01/2017/NQ-HĐTP.

Cần lưu ý, tại Nghị quyết này, Hội đồng Thẩm phán không quy định việc phải sử dụng loại mẫu đơn nào cho thủ tục ly hôn. Vì vậy, nếu muốn tiến hành ly hôn, người vợ hoặc chồng có thể dùng đơn viết tay, đánh máy, mua tại Tòa án hoặc tải biểu mẫu từ internet.

Thời gian Ly hôn bao lâu?

Theo quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự, thời gian để giải quyết một vụ ly hôn thuận tình thường kéo dài trong khoảng 02 - 03 tháng, tính từ ngày Tòa án nhận đơn yêu cầu.

Trong trường hợp ly hôn đơn phương, thời gian giải quyết thường dài hơn, có thể kéo dài từ 04 - 06 tháng. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, do có thể xảy ra tranh chấp về quyền nuôi con hay về tài sản, thời gian giải quyết cũng có thể còn kéo dài hơn thế.

Quy trình ly hôn

Quy trình ly hôn đơn phương

Bước 1: Nộp đơn ly hôn (đơn khởi kiện). Người muốn ly hôn đơn phương (vợ hoặc chồng) cần chuẩn bị hồ sơ, giấy tờ, và chứng cứ về hành vi bạo lực gia đình (nếu có) của bên còn lại để gửi đến Tòa án có thẩm quyền (đã được nêu ở phần trước).

Bước 2: Hòa giải. Tòa án sẽ xem xét và quyết định liệu có tiến hành hòa giải hay không sau khi nhận đơn ly hôn đơn phương. Trong trường hợp đạt được sự thoả thuận, Tòa án sẽ công nhận hòa giải. Nếu không thể thoả thuận, vụ án sẽ được đưa ra xét xử.

Bước 3: Phiên tòa sơ thẩm. Sau khi xét xử, Tòa án sẽ đưa ra bản án chấm dứt quan hệ hôn nhân giữa hai bên.

Quy trình ly hôn thuận tình

Bước 1: Nộp đơn. Cả vợ và chồng cần chuẩn bị hồ sơ và giấy tờ như đã nêu trước đó, sau đó nộp đơn đến Tòa án có thẩm quyền.

Bước 2: Xét đơn yêu cầu và họp công khai. Tòa án sẽ xem xét đơn ly hôn thuận tình, xem xét cơ sở chấm dứt hôn nhân và yêu cầu nộp lệ phí tạm ứng. Sau khi lệ phí được nộp, Tòa án sẽ tổ chức họp công khai để giải quyết yêu cầu công nhận ly hôn thuận tình.

Bước 3: Quyết định công nhận ly hôn thuận tình. Sau khi hòa giải không thành công, Tòa án sẽ đưa ra quyết định công nhận ly hôn thuận tình. Tuy ngược lại, nếu hòa giải thành công, Tòa án sẽ tạm dừng xử lý hồ sơ.

Chia tài sản sau khi ly hôn thế nào?

Về bản chất, thủ tục ly hôn là một thoả thuận giữa hai người vợ chồng. Tương tự, việc chia tài sản sau khi ly hôn cũng tuân theo nguyên tắc này. Nếu hai bên đạt được thoả thuận, Tòa án sẽ công nhận sự thỏa thuận về tài sản của họ.

Tuy nhiên, trong trường hợp không thể đạt được thoả thuận, Tòa án sẽ tiến hành giải quyết dựa trên những yếu tố quan trọng như:

• Tình hình gia đình và cá nhân của cả hai bên;
• Đóng góp công việc và tài chính của từng người trong việc xây dựng, duy trì và phát triển tài sản chung;
• Bảo vệ quyền lợi hợp lý của cả hai trong việc tạo thu nhập, kinh doanh và công việc cá nhân;
• Các hành vi vi phạm quyền và nghĩa vụ của cả vợ và chồng.

Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014 cụ thể hóa quy định về chia tài sản khi ly hôn tại Điều 59. Tuy nhiên, trong thực tế, việc phân chia tài sản trước khi mỗi người bước vào cuộc sống riêng không hề đơn giản, đặc biệt trong việc xác định tài sản chung, tài sản riêng và đóng góp cá nhân vào tài sản chung.

Giải quyết nợ chung khi ly hôn ra sao

Như đã phân tích ở trên, ly hôn có hai hình thức chính: ly hôn đơn phương và ly hôn thuận tình. Vì vậy, những vấn đề cần giải quyết trong mỗi hình thức cũng không giống nhau. Tuy nhiên, nhìn chung, khi các cặp vợ chồng quyết định kết thúc hôn nhân, họ thường muốn giải quyết các vấn đề liên quan đến tài sản, quyền nuôi con và không thể bỏ qua việc giải quyết nợ chung.

Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 tại Khoản 1 Điều 60 quy định rằng:

Các quyền và nghĩa vụ về tài sản của vợ chồng đối với người thứ ba vẫn tồn tại sau khi ly hôn, trừ khi vợ chồng và người thứ ba có thỏa thuận khác.

Vì vậy, các nợ chung của vợ chồng trong thời gian hôn nhân, trừ khi có quyết định của Tòa án hoặc quyết định khác có hiệu lực pháp luật, vẫn còn giá trị ngay cả sau khi họ đã ly hôn. Duy chỉ có một trường hợp duy nhất, khi có thỏa thuận khác giữa vợ chồng và người thứ ba (người cho vay), nợ đó mới không còn hiệu lực sau khi ly hôn.

Quyền nuôi con sau khi ly hôn như thế nào

Một trong những vấn đề quan trọng không kém việc chia tài sản là quyền nuôi con và cấp dưỡng sau khi ly hôn.

Luật Hôn nhân và gia đình 2014 tại Điều 81 đã quy định rõ:

Khi ly hôn, cha mẹ vẫn giữ quyền và nghĩa vụ chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con chưa thành niên, hoặc con đã thành niên nhưng không có khả năng hành vi dân sự hoặc không có khả năng tự nuôi mình vì mất năng lực hành vi dân sự và không có khả năng lao động.

Tuy nhiên, trong trường hợp không thỏa thuận được, Tòa án sẽ xem xét giao quyền nuôi con cho một trong hai bên dựa trên lợi ích của con. Cha hoặc mẹ có nghĩa vụ chứng minh khả năng đáp ứng mọi mặt cho con như tài chính, tinh thần...

Lưu ý rằng, khi con đạt độ tuổi từ 7 trở lên, quan điểm của con cũng sẽ được xem xét.

Ngoài ra, người không trực tiếp nuôi con vẫn phải chịu trách nhiệm cấp dưỡng. Mức cấp dưỡng sẽ được thỏa thuận dựa trên thu nhập, khả năng tài chính thực tế và nhu cầu cơ bản của người có nghĩa vụ cấp dưỡng.